(άρθρο στο “Logistics & Management”, τευχ. Απριλίου 2021, Νο 206, www.logistics-management.gr)
Οι εκπομπές CO2 από τις μεταφορές παγκόσμια, αλλά και στην Ευρώπη, ευθύνονται για το 24% των συνολικών εκπομπών (IEA, 2021). Έτσι, η παραγωγή προϊόντων με μειωμένες εκπομπές καυσαερίων και οι προμήθειες με υψηλά περιβαλλοντολογικά κριτήρια, είναι στρατηγικές που πρέπει πλέον να ακολουθούνται συστηματικά. Η κατεύθυνση αυτή, ήδη έχει αρχίσει να διαμορφώνει μια νέα τάξη πραγμάτων στο διεθνές διαμετακομιστικό εμπόριο, καθώς και στις εσωτερικές εθνικές εμπορευματικές μεταφορές, όλων των ευρωπαϊκών χωρών.
Η εγκατάλειψη του near – sourcing, η υιοθέτηση του global sourcing και η στρατηγική “Made in China”, ή σε άλλες χώρες της Άπω Ανατολής, με μόνο στόχο την ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής, δημιούργησε την ανάγκη για γιγάντιες υποδομές logistics σε αποθήκευση, μεταφορά και διανομή των αγαθών.
Η μονομερής αυτή οπτική των CEOs μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, οι οποίοι προτίμησαν να χρησιμοποιήσουν τις μεθοδολογίες του συνολικού κέρδους, αντί γι αυτές του συνολικού οφέλους, καθώς και οι αρνητικές επιπτώσεις των δικτύων εφοδιασμού στο περιβάλλον (ηχορύπανση, απόβλητα, μόλυνση, αέρια του θερμοκηπίου), έγιναν ιδιαίτερα εμφανείς τις τελευταίες δεκαετίες, συμβάλλοντας στο βαθμό που τους αναλογεί, στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και την Κλιματική Κρίση.
Η Πράσινη Εφοδιαστική Αλυσίδα καλείται να υλοποιήσει τις δραστηριότητες και τους στόχους της παραδοσιακής εφοδιαστικής αλυσίδας αποτελεσματικά, υιοθετώντας όμως πλέον, πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Αντίστοιχα, τα Πράσινα Logistics αναφέρονται στο «πρασίνισμα» των βασικών δραστηριοτήτων των logistics: διανομή, διακίνηση και αποθήκευση των εμπορευμάτων, καθώς επίσης και στο «πρασίνισμα» της αντίστροφης ροής της εφοδιαστικής, που περιλαμβάνει την ανακύκλωση, τις επιστροφές και την διάθεση των αποβλήτων. Η επιτυχία στη Διαχείριση ενός Πράσινου Εφοδιαστικού Δικτύου (Green Supply Networks Management – GSNM), που μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα, εξαρτάται από την οριζόντια και ολιστική υιοθέτηση βιώσιμων τεχνικών, τόσο σε όλα τα τμήματα κάθε εταιρείας, όσο και σε όλους τους προμηθευτές της. Μεμονωμένες
πρωτοβουλίες σε επιμέρους τμήματα, δεν κάνουν μεγάλη διαφορά.
Η περιβαλλοντολογική επιβάρυνση μειώνεται με το συντονισμό μεταξύ των 3PL και των πελατών τους για μείωση των μερικώς φορτωμένων οχημάτων/παραδόσεων, καθώς και με τη χρήση μεταφορικών μέσων έξυπνων και φιλικών προς το περιβάλλον, πχ μεγαλύτερα οχήματα, ποιοτικότερα καύσιμα, ηλεκτροκίνηση, τεχνολογικές εξελίξεις (ΙοΤ, GPS, Cloud, Blockchain κλπ).
Επιπλέον, ο χωροταξικός ανασχεδιασμός του εφοδιαστικού δικτύου, τόσο των κόμβων (nodes), όσο και των συνδέσεων δικτύου (links), περιορίζει τόσο το κυκλοφοριακό φορτίο, όσο και το οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος των μεταφορών.
Κυκλική Οικονομία, Reverse Logistics, Ανακύκλωση, πρέπει να είναι κυρίαρχες φιλοσοφίες στην επιχειρηματική πρακτική. Ενδιαφέρον παράδειγμα καινοτομίας έρχεται από την αμερικανική εταιρία Sierra Nevada Brewing Co., η οποία χρησιμοποιεί ένα σύστημα κλειστού βρόγχου για κομποστοποίηση του 99,8% των απορριμμάτων τροφίμων, μετατρέποντάς τα σε λίπασμα στην καλλιέργεια κριθαριού και λυκίσκου, αντιστρέφοντας έτσι το δίκτυο εφοδιασμού.
Για την επίτευξη των παραπάνω, ο ρόλος των φορέων και των κυβερνήσεων είναι καταλυτικός. Η Πράσινη Πιστοποίηση και τα ESG KPIs, μπορούν να εγγυηθούν τη δέσμευση μιας εταιρείας για οριζόντιες λειτουργίες βιωσιμότητας. Απαιτούν και προϋποθέτουν οι εταιρείες να εφαρμόζουν συνειδητά εκτεταμένα κριτήρια οικολογικών μεθόδων για να αποδεικνύουν ότι τηρούν πράσινες πρακτικές.
Η Canon έλαβε πρόσφατα κορυφαία βαθμολογία από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Πιστοποίησης China Environmental United για το πράσινο δίκτυο εφοδιασμού της. Με την εφαρμογή μεθόδων παραγωγής, που δεν αφήνουν τοξικά / επικίνδυνα απόβλητα και την εφαρμογή reverse logistics, η εταιρεία έχει επιτύχει μείωση 37,7% στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από το 2008, ακολουθώντας τους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης του ΟΗΕ.
Στην Ελλάδα, ο τομέας των Logistics διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας καθώς συνεισφέρει σημαντικά (10,8%) στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), ενώ οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης του ήδη διαφαίνονται. Όμως, οι μεταφορές, που αποτελούν μια από τις βασικές δραστηριότητες της εφοδιαστικής αλυσίδας, βασίζονται σε μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες ορυκτών καυσίμων για τη λειτουργία τους, τα οποία αποτελούν την κύρια πηγή περιβαλλοντικής ρύπανσης. Οι περιβαλλοντικά δυσμενείς αυτές επιπτώσεις, γίνεται προσπάθεια να αρθούν, ή να ελαχιστοποιηθούν, μέσα από τις σχετικές δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας («Ελλάδα 2.0»)
Παρά το γεγονός ότι η Κλιματική Κρίση και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση αποτελούν τις δυο μεγάλες προκλήσεις των κοινωνιών, σε ακαδημαϊκό επίπεδο, ελάχιστες φορές αυτοί οι δυο διαφορετικοί «κόσμοι» συνυπάρχουν διδακτικά στα ίδια Μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Εξαίρεση αποτελεί η προσπάθεια που ξεκινήσαμε το ακαδ. έτος 2020-2021, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων, μέσα από το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Π.Μ.Σ. “Κλιματική Κρίση και Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών» (MSc in Climate Crisis and Information and Communication Technologies). Το πρόγραμμα αυτό παρέχει στους φοιτητές το απαραίτητο υπόβαθρο για τον κλάδο των Logistics, υπό το πρίσμα της συνδυασμένης προσέγγισης των τεσσάρων βασικών συντελεστών Κλιματικής Κρίσης (Ενέργεια, Logistics, Ευφυής Γεωργία, Έξυπνες Πόλεις) και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, εφοδιάζοντας τους αποφοίτους του με τις απαραίτητες γνώσεις και εργαλεία για μια επιτυχή καριέρα.
Τα μαθήματα Green Logistics, Κλιματική Αλλαγή, Έξυπνα και Βιώσιμα Μεταφορικά Συστήματα, διδάσκονται από τον υπογράφοντα, την Καθ. Αμαλία Πολυδωροπούλου, τη Δρ. Αθηνά Τσιρίμπα και τον Ευάγγελο Αγγελετόπουλο Senior Logistics Expert, με συμμετοχή σημαντικών επιχειρηματιών του κλάδου.
