Οι δάφνες στο πάτωμα του Ιερού Ναού Γενεσίου της Θεοτόκου Ναυπλίου προϊδέαζαν όποιον έμπαινε σήμερα αργοπορημένος ότι κάτι ιδιαίτερο είχε αυτή η λειτουργία. Φυσικά όταν οι πιστοί άρχιζα να γονατίζουν την ώρα που ο π. Διονύσης Ταμπάκης γονατιστός και αυτος διάβαζε τις προσευχές για ζωντανούς και νεκρούς τότε
καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για τη Κυριακή της Πεντηκοστής η της Γονατιστής όπως την θέλει η παράδοση.
Πενήντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού , είναι η Κυριακή της Π ε ν τ η κ ο σ τ ή ς η της Γ ο ν α τ ι σ τ ή ς , όπως τη λένε αλλοιώς . Ακριβώς μιά μέρα πριν , δηλαδή το Σάββατο , είναι το Ψ υ χ ο σ σ ά β α τ ο του Μ ά η η το Σάββατο του Ρ ο υ σ α λ ι ο ύ . Βαριά μέρα γιά ζωντανούς και πεθαμένους , το λέει και το παραπάνω δίστιχο .
Όλα τα Σάββατα να παν , να παν και να γυρίσουν ,
του Ρουσαλιού το Σάββατο να πάει , να μη γυρίσει .
Την Κυριακή λοιπόν της Πεντηκοστής , οι ψυχές των νεκρών , που είχαν αφεθεί ελεύθερες με την Ανάσταση του Κυρίου και τριγύριζαν ανάμεσα σούς ζωντανούς , πρέπει να ξαναγυρίσουν στον τόπο τους .Θρηνούν και κλαίνε , κατά τη λαική άποψη . Γι’ αυτό οι συγγενείς το Ψυχοσάββατο πηγαίνουν κόλλυβα στην εκκλησιά και στα μνήματα , η αντί γιά κόλλυβα πηγαίνουν ψωμί , τυρί και φαγητά , που τα μοιράζουν στους φτωχούς . Στη Μάνη , την παραμονή του Ψυχοσάββατου , χύνουν έξω απ’ το σπίτι κρασί και νερό η βάζουν ψωμί , κερί και σπερνά ( κόλλυβα ) και συγχρόνως χύνουν κρασί και νερό . Στη Θράκη πιστεύουν πως οι ψυχές των πεθαμένων όλο αυτό το διάστημα κάθονται πάνω στα δέντρα και στα βλαστάρια των αμπελιών . Γιά τούτο δεν κόβουν βλαστάρια , μήπως και πέσουν κάτω οι ψυχές των νεκρών . Του Ρουσαλιού το Σάββατο , δεν πρέπει καμιά δουλειά ν’ αρχίσεις ούτε και να δουλέψεις . Αν οι γυναίκες πιάσουν βελόνα , τρυπούν , λένε , τις ψυχές των πεθαμένων .
Στην λειτουργία της Κυριακής της Πεντηκοστής , οι χριστιανοί γονατίζουν τρεις φορές , γι΄αυτό και τη λένε Γ ο ν α τ ι σ τ ή Γ ο ν υ κ λ ι σ ι ά . Κι’ αυτή τη μέρα υπάρχουν έθιμα παρόμοια με του Σαββάτου , σχετικά δηλαδή με τους νεκρούς . Στην Καστοριά , ” της Πεντηκοστής φέρνουν λουλούδια απ’ το σπίτι τους και κρατούν κερί . Πέφτουν στα γόνατα , αφήνοντας τα λουλούδια μπροστά τους . Ανάβουν το κερί , γιά να φωτίζουν τους νεκρούς που περνάνε “. Σε μερικά μέρη οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία κρατώντας τριαντάφυλλα ( λουλούδια των νεκρών ) , που δεν αποχωρίζονται ούτε την ώρα που γονατίζουν . Στην Καστοριά , ” της Πεντηκοστής φέρνουν λουλούδια απ’ το σπίτι τους και κρατούν κερί . Πέφτουν στα γόνατα , αφήνοντας τα λουλούδια μπροστά τους . Ανάβουν το κερί , γιά να φωτίζουν τους νεκρούς που περνάνε “. Ωστόσο οι ζωντανοί δεν παραλείπουν τα πανηγύρια στην εξοχή με φαγοπότι , τραγούδια , χορούς και τολμηρά πειράγματα . Συνηθίζουν επίσης να χτυπιούνται μεταξύ τους με χλωρά κλαριά , γιά το καλό , όπως λένε .
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ η ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ .
Η Δευτέρα της Πεντηκοστής είναι αφιερωμένη στο Άγιο Πνεύμα και την Αγία Τριάδα . Ευκαιρία γιά ένα ακόμα πανηγύρι , γιά ένα κοινο τραπέζι στους τόπους που υπάρχει εκκλησία στο όνομα της Αγίας Τριάδας . Στη Θράκη σφάζουν αρνιά και τρώνε όλοι μαζί , ενώ στην Κύπρο το ‘χουν έθιμο απ’ την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου να κ α τ α κ λ ύ ζ ο υ ν , να καταβρέχουν , ο ένας τον άλλον , γι’ αυτό και το έθιμο ονομάζεται κ α τ α κ λ υ σ μ ό ς . Ας μη ξεχνάμε την εξαγνιστική και καθαρτική δύναμη που ο λαός αποδίδει στα δυό στοιχεία της φύσης , τη φωτιά και το νερό .
Αυτά γιά τους ζωντανούς , γιατί οι πεθαμένοι παίρνουν κι αυτοί το μερίδιό τους απ’ τη γιορτή . Στον Πόντο π.χ. έφερναν πάνω στους τάφους – προσφορά στους νεκρούς – ρυζόγαλο , αυγό σφουγγάτο ( ομελέτα ) και ξυνόγαλα . Μετά το τρισάγιο που διάβαζε ο παπάς , κάθονταν οι ζωντανοί γύρω απ’ τους τάφους και έτρωγαν τα φαγητά .
Το έγραψε ο Κώστας Καψάλης στις 00:56
Labels: ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ .
