8ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας – Εθνικό στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ: Πράσινος & ψηφιακός μετασχηματισμός
Εισήγηση Παναγιώτη Πεβερέτου, Προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας
” Κτηνοτροφία, η αξία που προσφέρει σε οικονομικό , εργασιακό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο “
- Υφιστάμενη κατάσταση
- Η ζωική παραγωγή είναι ιδιαίτερης οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξίας κλάδος όχι μόνο για την αγροτική οικονομία αλλά και για τη συνολικότερη οικονομία της χώρας με θετικές επιδράσεις στην προστασία του αγροτικού τοπίου, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της περιβαλλοντικής
- Απασχολεί πάνω από 500.000 άτομα στη χώρα µας και χιλιάδες επιχειρήσεις κύρια μικρομεσαίες, δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, το εμπόριο, τις μεταφορές προϊόντων ζωικής παραγωγής.
- Αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας, παράγοντας τρόφιμα υψηλής ποιότητας και θρεπτικής, βιολογικής αξίας, (κρέας, γάλα & αυγά) συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στο εθνικό προϊόν της χώρας.
- Μεγάλο βάρος της φυτικής παραγωγής εξαρτάται από την ύπαρξη και λειτουργία των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.
Παραγόμενο κρέας και % Αυτάρκειας
| Ζωικό είδος | Ποσότητα κρέατος (τόνοι) | Αυτάρκεια |
| Πουλερικά | 165.000 | 75% |
| Χοίροι | 95.000 | 28% |
| Αιγοπρόβατα | 108.769 | 88,5% |
| Βοοειδή | 59.000 | 20,0% |
| Λοιπά είδη | 3.969 | 40,3% |
Παραγόμενο γάλα και % Αυτάρκεια
| Είδος γάλακτος | Ποσότητα γάλατος (τόνοι) | Αυτάρκεια (εκτίμηση) |
| Αγελαδινό γάλα | 668.327 | 40% |
| Πρόβειο γάλα | 710.538 | 94% |
| Γίδινο γάλα | 152.475 | 100% |
Παραγόμενα προϊόντα Ζωικής προέλευσης
| Παραγόμενο είδος | Ποσότητα (τόνοι) |
| Γιαούρτι | 188.793 |
| ΦΕΤΑ ΠΟΠ
|
134.025 |
| Αβγά | 120.000 |
Οι εξαγωγές μόνο της Φέτας ΠΟΠ (464.434.143 €) και του γιαουρτιού (230.414.234 €) φέρνουν στη χώρα μας συνολικά 694 εκ €
- Προβλήματα
Η πορεία της κτηνοτροφίας προς την καταστροφή προχωράει με όλο πιο γοργά βήματα. Εδώ και ένα χρόνο περίπου το κόστος παραγωγής εκτινάχτηκε στα ύψη, αφαιρώντας τις όποιες αυξήσεις είχαμε στο αιγοπρόβειο, ιδιαίτερα γάλα – κρέας.
Το κόστος των βασικών ζωοτροφικών προϊόντων, που αποτελεί το 65-70% του συνολικού κόστους παραγωγής κρέατος και γάλακτος, έχει αυξηθεί 70% – 100% και σε συνδυασμό με την αύξηση της ενέργειας 50- 80 % (ρεύμα, πετρέλαιο) δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας στην παραγωγή μας. Επιπλέον η ρευστότητα είναι μηδενική στη συντριπτική πλειοψηφία των κτηνοτρόφων.
Χωρίς την ουσιαστική στήριξη της κτηνοτροφίας από την πολιτεία, όπως έχει συγκεκριμένα ζητήσει ο ΣΕΚ, φοβόμαστε ότι ο κλάδος θα καταρρεύσει.
- Ο ρόλος και η συμβολή της κτηνοτροφίας
Στη διατροφή του ανθρώπου
Mέσω της εκτροφής των ζώων παράγονται για τον άνθρωπο πολύ σημαντικά προϊόντα (κρέας, γάλα & αυγά) υψηλής βιολογικής αξίας. Τα τρόφιμα ζωικής παραγωγής έχουν υψηλή βιολογική αξία λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς τους σε πρωτεΐνες, σε βιταμίνες, ανόργανα άλατα και ιχνοστοιχεία, απαραίτητων για τη σωματική και πνευματική υγεία των ανθρώπων.
Στην Επισιτιστική ασφάλεια
Η παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια και η στήριξη του πρωτογενή τομέα, ιδιαίτερα της κτηνοτροφίας, λόγω της τεράστιας αύξησης του κόστους των εισροών, όπως οι ζωοτροφές και η ενέργεια που οδηγούν στην αύξηση των τιμών των τροφίμων είναι ιδιαίτερα ζητούμενο σήμερα, εξαιτίας τις κρίσης που βιώνουμε και αν προσθέσουμε την κλιματική κρίση, η κατάσταση γίνεται δραματική.
Στην εθνική οικονομία
Μπορεί η κτηνοτροφία να υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύει περίπου 2,5 % του εθνικού μας ΑΕΠ, όμως η συνολική της συμβολή είναι πολλαπλάσια, εάν συνυπολογίσουμε τις χιλιάδες επιχειρήσεις κύρια μικρομεσαίες, που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, το εμπόριο, τις μεταφορές προϊόντων ζωικής παραγωγής. και τις πάσης φύσεως υπηρεσίες που εξαρτώνται άμεσα από την παραγωγή τους που δεν συνυπολογίζεται στο αγροτικό ΑΕΠ, όπως και με την συμβολή στο εμπορικό ισοζύγιο (μόνο οι εξαγωγές Φέτας και γιαουρτιού φέρνουν στη χώρα μας συνολικά 694 εκ €).
Στο περιβάλλον, την ύπαιθρο
Η κτηνοτροφία παραδοσιακά αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παραγωγικές δραστηριότητες που μαζί με τη γεωργία στηρίζει την ύπαιθρο βοηθώντας σημαντικά στην ανάσχεση του φαινομένου της εγκατάλειψής της .
Η εκτατική κτηνοτροφία στην Ελλάδα για παράδειγμα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τη διατήρηση πολλών οικοσυστημάτων, στο πλαίσιο της προσαρμογής της χώρας στην κλιματική αλλαγή και στον περιορισμό των ανεξέλεγκτων πυρκαγιών που πλήττουν ιδίως στους, εγκαταλελειμμένους από τη βόσκηση θαμνώνες.
Είναι επίσης ευρέως αποδεκτό ότι η βόσκηση στους προστατευόμενους οικοτόπους του δικτύου NATURA προτείνεται ως ο πλέον καταλληλότερος τρόπος διαχείρισης και διατήρησης ειδικά όταν ασκείται με τον κατάλληλο τρόπο, δηλαδή από τον κατάλληλο αριθμό και είδος κτηνοτροφικών ζώων, με την κατάλληλη ένταση και ρυθμό και στον κατάλληλο χρόνο και περιοδικότητα.
Για τη συμβολή της κτηνοτροφίας στην κλιματική αλλαγή, συχνά παρουσιάζεται μια στρεβλή εικόνα για τον τομέα με υπεραπλουστεύσεις, παραβλέποντας την τεράστια συμβολή της κτηνοτροφίας στη βιοποικιλότητα, τη βιοενέργεια και την αγροτική οικονομία.
Η αύξηση των εκπομπών σχετικών αερίων (όπως διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο) προέρχεται από όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και είναι αποτέλεσμα της αύξησης του πληθυσμού της γης και της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου και η συμμετοχή της κτηνοτροφίας είναι πολύ μικρή.
Ο ΣΕΚ συμμετέχει με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ σε ερευνητικό πρόγραμμα για την παραγωγή ζωοτροφών που θα αξιοποιούν αγροτοβιομηχανικά υπολείμματα και θα συμβάλλουν στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία και την κτηνοτροφία είναι ένα σοβαρό θέμα που μας απασχολεί. Η ζωική παραγωγή θα επηρεαστεί αρνητικά διότι στις περιοχές που θα επικρατήσει χαμηλότερο ύψος βροχοπτώσεων ή συνθήκες ξηρασίας θα παρατηρηθεί μειωμένη παραγωγή ζωοτροφών και βοσκήσιμης ύλης. Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει επίσης και τους μικροβιακούς παράγοντες που προκαλούν ασθένειες στα ζώα.
Ψηφιακός μετασχηματισμός: Η ταχύτητα των ευρυζωνικών υπηρεσιών είναι χαμηλή στις αγροτικές μας περιοχές και επιπλέον δεν υπάρχει διαθεσιμότητα στις περιοχές εκείνες που είναι απαραίτητη για ευφυείς λύσεις στη γεωργία και κτηνοτροφία ή όπου υπάρχει είναι πολύ ακριβή.
- Προτεινόμενα μέτρα για μια βιώσιμη και ανταγωνιστική κτηνοτροφία που θα προστατεύει και το περιβάλλον.
Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου
Η ύπαιθρος Ελλάδα έχει σε μεγάλο βαθμό ερημωθεί, με ελάχιστους πλέον κατοίκους –μεγάλης ως επί το πλείστον ηλικίας, ο παραδοσιακός αγροτικός ιστός μειώνεται, χρόνο με τον χρόνο. Μέχρι το 2050, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat ο πληθυσμός των πρωτίστως αγροτικών περιοχών προβλέπεται να μειωθεί κατά 7,9 εκατομμύρια.
Γι’ αυτό η χώρα χρειάζεται άμεσα ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της υπαίθρου, με εφαρμογή δράσεων που στόχο θα έχουν να γίνει πιο ελκυστική η ζωή στην ύπαιθρο, ιδιαίτερα για τους για τους νέους, που μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει:
Λειτουργία δυναμικών Κέντρων Υγείας στην ύπαιθρο στελεχωμένα με το αναγκαίο υγειονομικό προσωπικό διαθέτοντας τις κατάλληλες υποδομές και τον εξοπλισμό. Η έλλειψη για παράδειγμα πρωτοβάθμιας υγείας φροντίδας, αναγκάζει τους ασθενείς να προσφεύγουν στα νοσηλευτικά ιδρύματα της πρωτεύουσας ακόμη και για λιγότερο σοβαρές παθήσεις.
Κάλυψη των αναγκών εκπαίδευσης στις αγροτικές περιοχές Οι μαθητές των σχολείων στις αγροτικές περιοχές αντιμετωπίζουν συχνά πολλές δυσκολίες. όπως για παράδειγμα οι μεγάλες αποστάσεις που πρέπει να διανύουν, για πρόσβαση στην εκπαίδευση, η έλλειψη καινοτομίας κ.α.
Το μοντέλο των έξυπνων χωριών (Smart Villages) που θεωρείται από την Ευρώπη ένας από τους τρόπους που θα συμβάλει στην ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, περιλαμβάνει συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως η γεωργία ακρίβειας, οι ψηφιακές πλατφόρμες, που προσφέρουν ηλεκτρονική εκπαίδευση, υγεία κ.ά. Τα έξυπνα χωριά είναι τοπικές κοινότητες, σε αγροτικές περιοχές, οι οποίες χρησιμοποιούν καινοτόμες λύσεις για να βελτιώσουν την ζωτικότητα και την ποιότητα ζωής τους.
Γρήγορες συνδέσεις με το Διαδίκτυο και κατάλληλες δικτυακές υποδομές. Σύμφωνα με την 8η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη συνοχή στην Ευρώπη με ορίζοντα το 2050, η ταχύτητα των ευρυζωνικών υπηρεσιών είναι χαμηλότερη στις αγροτικές περιοχές. Στις αγροτικές περιοχές όλης της ΕΕ, ένα σημαντικό ποσοστό πληθυσμού (η πλειονότητα στην Ελλάδα και τη Σλοβακία) πρέπει να τα βγάζουν πέρα με ταχύτητες κάτω από 30 Mbps. Στην πραγματικότητα στη χώρα μας είναι πολύ χαμηλότερα και επιπλέον δεν υπάρχει διαθεσιμότητα στις αγροτικές περιοχές που είναι απαραίτητη για ευφυείς λύσεις στη γεωργία και κτηνοτροφία ή όπου υπάρχει είναι πολύ ακριβή, έχουμε δηλαδή πολύ υψηλή τιμή σε σχέση με αυτή στην Ε.Ε.
Η Εφαρμογή καινοτόμων υπηρεσιών, όπως αυτή της έξυπνης γεωργίας- κτηνοτροφίας (Smart Farming), που προσεγγίζει ολιστικά την παραγωγική διαδικασία, ( π.χ. ‘Έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση ασθενειών, βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ζώων, άρδευση, λίπανση με βάση τις ακριβείς ανάγκες των φυτών, καταγραφή περιβαλλοντικών παραμέτρων που ευνοούν την προσβολή από συγκεκριμένα έντομα ή ασθένειες κ.α.) μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση του κόστους παραγωγής, τη βελτίωση της ποιότητας και ποσότητας του παραγόμενου αγροτικού προϊόντος και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Σημαντική επίσης είναι και η ενσωμάτωση στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις εξελιγμένων μεθόδων παραγωγής σε τομείς όπως:
Η γενετική βελτίωση των αγροτικών ζώων: Είναι επίσης πολύ σημαντικό ότι, τα αποτελέσματα της βελτίωσης δεν ωφελούν μόνον τους κτηνοτρόφους, ωφελούν κυρίως τους καταναλωτές ως προς την ποσότητα, την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων ζωικής προέλευσης και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.
Η ανάπτυξη-παραγωγή νέων ζωοτροφών υψηλής θρεπτικής αξίας. Για τη διατροφή των ζώων τα τελευταία χρόνια διεξάγονται συντεταγμένες μελέτες στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Αγροτικών Προϊόντων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (συνεργάτες του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας) που σκοπό έχουν την αξιοποίηση των αγροτοβιομηχανικών υπολειμμάτων ως φθηνών εναλλακτικών πηγών για την ανάπτυξη-παραγωγή νέων ζωοτροφών υψηλής θρεπτικής αξίας. Στα πειράματα που διεξήχθησαν, ως πλούσια-εναλλακτική πηγή πρωτεϊνών προτείνεται η χρησιμοποίηση των υποπροϊόντων από την παραγωγή των μανιταριών Pleurotus ostreatus. Επίσης ως πρώτη ύλη για την παραγωγή των νέων ζωοτροφών χρησιμοποιούνται ποικίλα υποστρώματα όλα από υποπροϊόντα/παραπροϊόντα της αγροτοβιομηχανίας (ενδεικτικά αναφέρονται, υπολείμματα από στέμφυλα, από μονάδες επεξεργασίας οσπρίων, ζύθου, ελαιοπυρήνας, κ.α.).
Σημαντικό ρόλο θα έχει και η αξιοποίηση όλων των βοσκοτόπων για κτηνοτροφική χρήση, επί τη βάση των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, την ολοκλήρωση της σύνταξης των οποίων ζητάμε συστηματικά τα τελευταία χρόνια.
Υλοποίηση ειδικού προγράμματος επιδοτούμενων «κτηνοτροφικών φωτοβολταϊκών», για μόνιμη λύση στο ενεργειακό κόστος των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων.
Ανάπτυξη και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών σε συστήματα μηχανικού αρμέγματος, συλλογής και μεταφοράς του γάλακτος, έγκαιρης και έγκυρης διάγνωσης ασθενειών, ηλεκτρονικής σήμανσης ζώων, ηλεκτρονικά προγράμματα διαχείρισης, αυτοματισμοί στη καταγραφή των ατομικών αποδόσεων και των ποιοτικών χαρακτηριστικών των παραγόμενων προϊόντων κ.λπ.)
Στόχος όλων μας εντέλει πρέπει να είναι η προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, μέσω της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων, της ορθολογικής χρήσης εισροών, της εφαρμογής, φιλικών προς το περιβάλλον, μεθόδων καλλιέργειας και εκτροφής, την ορθολογική διαχείριση – βελτίωση των βοσκοτόπων κ.α.
Η Κτηνοτροφία στηρίζει την ύπαιθρο και το περιβάλλον αλλά χωρίς την ουσιαστική στήριξη της σε όλα τα επίπεδα, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω δεν μπορεί να είναι βιώσιμη και ανταγωνιστική.
